استاندارد مدیریت نوآوری ایزو ۵۶۰۰۲
استاندارد ایزو ISO 56002 – سیستم مدیریت نوآوری – کلیات سیستم مدیریت نوآوری
استاندارد ISO56002 یا سیستم مدیریت نوآوری چیست؟
توانایی سازمان در نوآوری به عنوان یک عامل کلیدی برای رشد پایدار, حیات اقتصادی, افزایش رفاه و توسعه جامعه شناخته میشود. قابلیتهای نوآوری یک سازمان، شامل درک و پاسخ به تغییرات در بافت سازمان، دنبال کردن فرصتهای جدید، بهره برداری حداکثری از دانش و خلاقیت افراد درون سازمان و همکاری با ذینفعان خارجی است. اگر تمام فعالیتهای لازم و سایر عواملی که در ارتباط و در تعامل با هم هستند به عنوان یک سیستم در نظر گرفته شده و مدیریت شوند، یک سازمان می تواند به طور مؤثرتر و کارآمدتر نوآوری داشته باشد.
سیستم استاندارد مدیریت نوآوری، سازمان را برای تعیین چشمانداز، استراتژی، سیاست گذاری، اهداف نوآورانه و ایجاد فرآیندها و پشتیبانی لازم برای دستیابی به نتایج مورد انتظار، راهنمایی و هدایت میکند.
مزایای بالقوه پیادهسازی سیستم مدیریت نوآوری بر مبنای سند ایزو 56002 (استاندارد ISO 56002 ) شامل موارد زیر می باشد:
الف) افزایش توانایی برای مدیریت عدم قطعیت؛
ب) بهبود پایداری و انعطافپذیری؛
پ) افزایش سرعت رشد، درآمدها، سودآوری و رقابتپذیری؛
ت) کاهش هزینهها و ضایعات و افزایش بهرهوری و کارایی منابع؛
ث) افزایش رضایتمندی کارکنان سازمان، کاربران، مشتریان و سایر ذینفعان؛
ج) تجدید پایدار سبد عرضه (شامل سهام، محصولات، خدمات، ایدهها و هر آنچه که سازمان عرضه میکند)؛
چ) استخدام و بهرهگیری از افراد نوآور و توانمند در سازمان؛
ح) افزایش توانایی در جذب همکاران، شرکا و سرمایه؛
خ) افزایش اعتبار و ارزش سازمان؛
د) تسهیل انطباق با مقررات و الزامات مربوطه.
مبانی مدیریت نوآوری
سند استاندارد ISO 56002 مبتنی بر مبانی مدیریت نوآوری است. مبانی یا اصول مدیریت نوآوری شامل بیانیه آن، استدلال برای چرایی اهمیت برای سازمان، نمونه هایی از مزایای مرتبط و در آخر نمونه اقداماتی که سازمان میتواند در زمان بکارگیری سند برای عملکرد بهتر انجام دهد، میباشد.
اصولِ زیر پایه و اساس سیستم مدیریت نوآوری است:
الف) ارزشآفرینی؛
ب) رهبران آینده نگر؛
پ) جهتگیری استراتژیک؛
ت) فرهنگ نوآوری؛
ث) بهرهگیری از بینش افراد؛
ج) مدیریت عدم قطعیت؛
چ) انطباقپذیری؛
ح) رویکرد سیستمی.
سیستم استاندارد مدیریت نوآوری
سیستم مدیریت نوآوری استاندارد ISO 56002 مجموعهای از عناصر است که با هدف ارزشآفرینی، با یکدیگر در ارتباط و تعامل هستند. این سیستم، چارچوبی مشترک برای توسعه و بکارگیری قابلیتهای نوآوری، ارزیابی، بهبود و دستیابی به نتایج موردنظر را ارائه مینماید.
این عناصر را میتوان بصورت تدریجی در سازمان بهکار گرفت تا سیستم مطابق با بافت سازمان و محیط یا بستر خاصی که در آن فعالیت میکند، پیادهسازی شود. زمانی سازمان می تواند از مزایای کامل این سیستم بهره مند گردد که همه عناصر سیستم مدیریت نوآوری به شکل متناسب در سازمان جاری شده باشد. گفتنی است، اجرای مؤثر سیستم مدیریت نوآوری متکی به تعهد مدیریت ارشد و توانایی رهبران در ارتقاء قابلیتهای نوآوری و فرهنگ حمایت از فعالیتهای نوآورانه است.
سازمانها میتوانند برای پیادهسازی فعالیتهای نوآوری، ساختارهای متحد یا مجزا ایجاد کنند. این ساختارها ممکن است نیازمند سبکهای رهبری، شایستگیها و فرهنگهای متفاوتی باشند. پیادهسازی یک سیستم مدیریت نوآوری میتواند سازمان را برای به چالش کشیدن وضعیت موجود و ایجاد فرضیات و ساختارهای سازمانی تشویق کند. این سیستم میتواند به سازمان در مدیریت عدم قطعیت و ریسک کمک کند.
اقدامات نوآوری را میتوان با فرآیندهایی اجرا کرد که فرصتها را شناسایی کرده، مفاهیم را ایجاد و اعتبار میبخشند و راهحلها را توسعه داده و مستقر میکنند. این فرآیندهای نوآوری به طور تکراری و اغلب در یک توالی غیر خطی اجرا میشوند. آنها باید انعطافپذیر و سازگار با انواع نوآوریهای سازمانی باشند که سازمان به دنبال دستیابی به آن است.
استانداردهای سیستم مدیریتی مکمل یکدیگر هستند، اما میتوانند به طور مستقل نیز مورد استفاده قرار گیرند. این سند میتواند همراه با سایر استانداردهای سیستم مدیریتی استقرار یابد و با کشف و معرفی پیشنهادهای جدید (خدمات و محصولات جدید) به سازمانها کمک کند تا بهرهبرداری از پیشنهادها و عملیات موجود را متعادل کنند. سازمانها میتوانند یک تعادل بین راهنمای مدیریت نوآوری و دیگر استانداردهای سیستم مدیریتی پیدا کنند.
جاری کردن یک سیستم مدیریت نوآوری موثر و کارآمد میتواند بر روی دیگر سیستمهای مدیریت تاثیر بگذارد یا از آنها تاثیر بپذیرد، همچنین میتواند در چندین سطح به ادغام نیاز داشته باشد. سازمانهایی که استانداردهای سیستم مدیریتی دیگری را اتخاذ نکردهاند، میتوانند این سند را به عنوان راهنمایی مستقل در درون سازمان خود بهکار بگیرند
چرخه طرحریزی، اجرا، بررسی، اقدام (PDCA)
چرخه PDCA باعث بهبود مستمر سیستم مدیریت نوآوری میشود تا اطمینان حاصل گردد اقدامات نوآوری (مجموعه اقدامات هماهنگ با هدف نوآوری) مدیریت و پشتیبانی شده و فرصتها و ریسکهای مرتبط توسط سازمان شناسایی و اقدامات لازم در خصوص آن ها اتخاذ می گردد.
چرخه PDCA را میتوان بهطور کامل اجرا نمود و یا فقط بخشهایی از آن را در سیستم مدیریت نوآوری بهکار گرفت. شکل 1 چگونگی گروهبندی بندهای 4 تا 10 سند ایزو 56002 را در رابطه با چرخه PDCA نشان میدهد.
شکل 1 – چارچوب سیستم مدیریت نوآوری
این چرخه بهطور خلاصه در ذیل شرح داده شده است:
الف) طرحریزی: تدوین اهداف و تعیین اقدامات لازم برای رسیدگی به فرصتها و ریسکها (بند 6)؛
ب) اجرا: انجام آنچه که به عنوان فرایند عملیاتی و پشتیبانی، طرح ریزی شده است (بند 7 و 8)؛
پ) بررسی: پایش و (در صورت کاربرد) مقایسه نتایج بهدست آمده با اهداف مورد نظر (بند 9)؛
ت) اقدام: اقدامات لازم برای بهبود مستمر عملکرد سیستم مدیریت نوآوری (بند 10).
مشخصات فنی سند:
وضعیت |
تاریخ انتشار | نسخه | تعداد صفحات | کمیته فنی |
منتشر شده | تیر 1397 | 1 | 26 |
مدیریت نوآوری TC279 |
خانواده استاندارد ISO 56002
این سند مربوط به خانواده استاندارد ایزو 56000 ( ISO 56000 ) بوده که توسط کمیته TC 279 تدوین شده است. خانواده این استاندارد شامل اسناد زیر می باشد:
الف) ایزو 56000 : سیستم مدیریت نوآوری – اجرای مناسب یک سیستم یا مکانیزم مدیریتی (مانند: سیستم مدیریت کیفیت) نیازمند آگاهی از چارچوب مفهومی و اجرایی آن سیستم و طرح ریزی متناسب آن با هر بستر مورد نظر، مانند یک سازمان، میباشد. از اینرو، این سند به ارائه اصطلاحات، تعاریف، مفاهیم و اصول مدیریت نوآوری و اجرای نظامند آن میپردازد.
ب) ایزو 56001 : سیستم مدیریت نوآوری – این سند الزامات اجرایی و ممیزی سیستم مدیریت نوآوری را در هر بستر دارای فعالیت (مانند: سازمان، شرکت، کارخانه، کارگاه، استارت آپ و غیره) ارائه می نماید.
پ) ایزو 56002 : سیستم مدیریت نوآوری – سیستم مدیریت نوآوری – این سند به عنوان یک سند راهنما، کلیات یک سیستم یا مکانیزم مدیریت نوآوری کارآمد و اثربخش را ارائه مینماید. این کلیات شامل طراحی، استقرار، اجرا، نگهداری و بهبود مستمر سیستم مدیریت نوآوری میشود که در هر بستر دارای فعالیت (مانند: سازمان، شرکت، کارخانه، کارگاه، استارت آپ و غیره) قابل بهرهبرداری است.
ت) ایزو 56003 : این سند به عنوان یک سند راهنما چارچوب، روشها و ابزارهای همکاری و مشارکت نوآوری را ارائه مینماید. در این سند به مواردی همچون: سنجش ورود به مشارکت، چالشهای همکاری و مشارکت و تعامل بین طرفین پرداخته شده است و انواع مختلف همکاری و مشارکت نوآوری را، فارغ از نوع و اندازه سازمان، شامل می شود.
ث) ایزو 56004 : سیستم مدیریت نوآوری – این سند به ارائه مفاهیم، مزایا و چارچوب ارزیابی مدیریت نوآوری میپردازد. همچنین چگونگی برنامهریزی و اجرای ارزیابی مدیریت نوآوری را فارغ از نوع نوآوری (مانند: محصول، خدمات، فرآیند و غیره) تشریح میکند.
ج) ایزو 56005 : سیستم مدیریت نوآوری – مدیریت اثربخش مالکیت معنوی کلید اصلی برای پشتیبانی از فرآیندهای نوآوی است و در هر سازمان از یک سو پایهای برای حفاظت و رشد و از سوی دیگر نیرو محرکه توان رقابتی محسوب میشود. این سند به عنوان یک سند راهنما به چارچوب، روشها و ابزارهای مدیریت مالکیت معنوی (استراتژیک و عملیاتی) در مدیریت نوآوری میپردازد.
چ) ایزو 56006 : سیستم مدیریت نوآوری – نوآوری در سازمان محصول تفکر نوآورانه و منتقدانه به شرایط درونی و پیرامونی است. این تفکر دارای رویکردی استراتژیک و عملیاتی است که به هوشمندی مناسب و متناسب در درون سیستم مدیریت نوآوری هر سازمان نیاز دارد. از اینرو این سند به چارچوب، ابزارها و روشهای مدیریت هوش استراتژیک سازمان در مدیریت نوآوری میپردازد.
ح) ایزو 56007 : سیستم مدیریت نوآوری – مدیریت ایده فرآیند خلق ایدهها و دستیابی به آنها با روشی موثر و کاراست. بدیهی است که مراحل مختلفی در این فرآیند وجود دارد که روش و ابزار مناسب میتواند به سازمان کمک کند تا با چالشهای کمتری مواجه باشد. این سند به ارائه چارچوب، روشها و ابزارهای مدیریت ایده در سیستم مدیریت نوآوری میپردازد.
خ) ایزو 56008 : سیستم مدیریت نوآوری – گفته میشود ” آنچه که قابل اندازهگیری نباشد قابل مدیریت نیز نیست! ” بنابراین سازمانی که برای ذینفعان خود، در پی ایجاد ارزش از طریق نوآوری است نیازمند مدیریت یکپارچه نوآوری و ارزیابی و اندازهگیری مداوم سیستم مدیریت نوآوری خود میباشد. این سند روشها و ابزارهای سنجش عملکرد و عملیات نوآوری را ارائه میکند.
سند ایزو 56000 از خانواده این استاندارد به معرفی و تشریح تمامی اصطلاحات، قواعد و اصول اسناد این خانواده استاندارد می پردازد و به سازمان ها، شرکت ها، مشاوران، مدرسان و تمامی کسانی که به نوعی از این اسناد استفاده می کنند تمامی آنچه که برای به کارگیری صحیح این اسناد نیاز است را ارائه می دهد.
خانواده استاندارد 56000 – سیستم مدیریت نوآوری | ||
ردیف | شماره استاندارد | توضیحات استاندارد |
1 | ISO 56000اصول و اصطلاحات سیستم مدیریت نوآوری | سیستم مدیریت نوآوری – اجرای مناسب یک سیستم یا مکانیزم مدیریتی (مانند: سیستم مدیریت کیفیت) نیازمند آگاهی از چارچوب مفهومی و اجرایی آن سیستم و طرح ریزی متناسب آن با هر بستر مورد نظر، مانند یک سازمان، میباشد. از اینرو، این سند به ارائه اصطلاحات، تعاریف، مفاهیم و اصول مدیریت نوآوری و اجرای نظامند آن میپردازد. |
2 | ISO 56001الزامات اجرایی و ممیزی سیستم مدیریت نوآوری | سیستم مدیریت نوآوری – این سند الزامات اجرایی و ممیزی سیستم مدیریت نوآوری را در هر بستر دارای فعالیت (مانند: سازمان، شرکت، کارخانه، کارگاه، استارت آپ و غیره) ارائه می نماید. |
3 | ISO 56002کلیات سیستم مدیریت نوآوری | سیستم مدیریت نوآوری – سیستم مدیریت نوآوری – این سند به عنوان یک سند راهنما، کلیات یک سیستم یا مکانیزم مدیریت نوآوری کارآمد و اثربخش را ارائه مینماید. این کلیات شامل طراحی، استقرار، اجرا، نگهداری و بهبود مستمر سیستم مدیریت نوآوری میشود که در هر بستر دارای فعالیت (مانند: سازمان، شرکت، کارخانه، کارگاه، استارت آپ و غیره) قابل بهرهبرداری است. |
4 | ISO 56003ابزارها و روشهای همکاری در نوآوری | این سند به عنوان یک سند راهنما چارچوب، روشها و ابزارهای همکاری و مشارکت نوآوری را ارائه مینماید. در این سند به مواردی همچون: سنجش ورود به مشارکت، چالشهای همکاری و مشارکت و تعامل بین طرفین پرداخته شده است و انواع مختلف همکاری و مشارکت نوآوری را، فارغ از نوع و اندازه سازمان، شامل می شود. |
5 | ISO 56004راهنمای ارزیابی سیستم مدیریت نوآوری | سیستم مدیریت نوآوری – این سند به ارائه مفاهیم، مزایا و چارچوب ارزیابی مدیریت نوآوری میپردازد. همچنین چگونگی برنامهریزی و اجرای ارزیابی مدیریت نوآوری را فارغ از نوع نوآوری (مانند: محصول، خدمات، فرآیند و غیره) تشریح میکند. |
6 | ISO 56005ابزارها و روشهای مدیریت مالکیت معنوی | سیستم مدیریت نوآوری – مدیریت اثربخش مالکیت معنوی کلید اصلی برای پشتیبانی از فرآیندهای نوآوی است و در هر سازمان از یک سو پایهای برای حفاظت و رشد و از سوی دیگر نیرو محرکه توان رقابتی محسوب میشود. این سند به عنوان یک سند راهنما به چارچوب، روشها و ابزارهای مدیریت مالکیت معنوی (استراتژیک و عملیاتی) در مدیریت نوآوری میپردازد. |
7 | ISO 56006ابزارها و روشهای مدیریت هوش استراتژیک | سیستم مدیریت نوآوری – نوآوری در سازمان محصول تفکر نوآورانه و منتقدانه به شرایط درونی و پیرامونی است. این تفکر دارای رویکردی استراتژیک و عملیاتی است که به هوشمندی مناسب و متناسب در درون سیستم مدیریت نوآوری هر سازمان نیاز دارد. از اینرو این سند به چارچوب، ابزارها و روشهای مدیریت هوش استراتژیک سازمان در مدیریت نوآوری میپردازد. |
8 | ISO 56007ابزارها و روشهای مدیریت ایده | سیستم مدیریت نوآوری – مدیریت ایده فرآیند خلق ایدهها و دستیابی به آنها با روشی موثر و کاراست. بدیهی است که مراحل مختلفی در این فرآیند وجود دارد که روش و ابزار مناسب میتواند به سازمان کمک کند تا با چالشهای کمتری مواجه باشد. این سند به ارائه چارچوب، روشها و ابزارهای مدیریت ایده در سیستم مدیریت نوآوری میپردازد. |
9 | ISO 56008ابزارها و روشهای سنجش عملیات نوآوری | سیستم مدیریت نوآوری – گفته میشود ” آنچه که قابل اندازهگیری نباشد قابل مدیریت نیز نیست! ” بنابراین سازمانی که برای ذینفعان خود، در پی ایجاد ارزش از طریق نوآوری است نیازمند مدیریت یکپارچه نوآوری و ارزیابی و اندازهگیری مداوم سیستم مدیریت نوآوری خود میباشد. این سند روشها و ابزارهای سنجش عملکرد و عملیات نوآوری را ارائه میکند. |