تدبیر در سیر عوامل مزیت ساز جوامع صنعتی در یکصد سال گذشته به خوبی نشان می دهد در یک دوران گذار، برگ برنده در رشد و شکوفایی از نیروی کار ارزان، منابع اولیه و سرمایه عبور کرده و در شرایط امروزی به نوآوری و فناوری رسیده است.

البته در بسیاری موارد مفهوم فناوری و نوآوری با فرآیندهای فنی و تکنیکال صرف عجین شده است. به این معنا که هرگاه در سازمانی از این مفاهیم صحبت به میان می آید، واحد تحقیق و توسعه اولین قسمتی است که به ذهن متبادر می شود. این در حالی است که امروزه و در موضوعات روز، بحث از حوزه فنی و تحقیقات مرتبط با آن بسیار فراتر رفته است. در تعاریف، فناوری را مشتمل بر کلیه دانش ها، فرآیندها، ابزارها، روش ها و سیستم های به کار رفته در ساخت محصول و ارائه خدمات تعریف می کنند. بر مبنای این تعریف است که در تفکر سیستمی و به تبع آن یکپارچگی نگاه به مسائل، مفاهیم پراهمیتی چون نوآوری و فناوری را نمی توان تنها به موارد فنی و دانشی محدود کرد.

تحولات ناشی از انقلاب صنعتی چهارم تاکنون آثار عمیقی بر صنایع تولیدی سنگین داشته و برآوردها بر این است که این آثار با شدت بیشتری ادامه خواهد داشت. به‌طور مشخص صنعت فولاد از این امر مستثنا نیست و به‌عنوان یک صنعت مهم و کلیدی از انقلاب صنعتی چهارم تأثیر پذیرفته است.

تولید و مصرف فولاد، امروزه یکی از شاخص های اصلی توسعه یافتگی کشورها و جوامع به شمار می آید. کشورهای چین، ژاپن، کره جنوبی، هند، روسیه، اتحادیه اروپا، ترکیه و ایالات‌متحده آمریکا به‌عنوان تولیدکنندگان بزرگ فولاد در جهان گام‌های مؤثری در راستای بهره‌گیری از دستاوردهای انقلاب صنعتی چهارم برداشته‌اند. درحال حاضر چین بزرگ‌ ترین تولیدکننده (سهم ۵۳‌درصدی) و مصرف‌ کننده (سهم ۵۱‌درصدی) فولاد جهان است و نقش تعیین‌‌‌کننده‌‌‌ای در بازار فولاد دنیا دارد.

در اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی، پس‌ازاینکه دولت چین سیاست اصلاحات اقتصادی را اجرایی کرد، تولید محصولات فولادی این کشور با سرعتی بی‌سابقه افزایش یافت. در جهش بعدی و بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۱، تولید فولاد خام و آهن خام تقریباً دو برابر و خروجی محصولات نهایی فولادی با افزایش ۲٫۵ برابری مواجه شد. درنهایت در سال ۱۹۹۶ تولید فولاد خام چین از دو کشور آمریکا و ژاپن پیشی گرفت و این کشور به بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد خام در جهان تبدیل شد. چین بعد از این برهه نه‌تنها توانست رتبه اول خود را در تولید حفظ کند، بلکه فاصله خود را با سایر کشورها بیشتر هم کرد. این اختلاف به‌گونه‌ای شد که در سال ۲۰۱۸، تولید فولاد چین نسبت به هند دومین تولیدکننده بزرگ فولاد در جهان تقریباً ۹ برابر است و حدوداً نیمی از تولید فولاد خام جهان از طریق چین تأمین می‌شود. در مقوله صادرات نیز در سال ۲۰۱۴، چین از کشور ژاپن به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور صادرکننده فولاد پیشی گرفت.

پیش‌بینی‌های عرضه و تقاضا حاکی از آن است که در صورت ادامه روند افزایشی کنونی تولید، در آینده نه‌چندان دور، فاصله بین عرضه و تقاضا بیشتر هم خواهد شد. البته چشم‌اندازهای کوتاه‌مدت تقاضای فولاد نشان‌دهنده افزایش تقاضا برای این محصول در سال‌های پیش رو است اما نرخ این افزایش رو به نزول است. همچنین با توجه به پیشرفت‌ها در زمینه مواد پیشرفته و فوق سبک و ترجیح استفاده از سایر مواد در صنایع فعلی پایین‌دست فولاد (به‌طور مثال خودرو با بدنه آلومینیومی و منیزیمی به‌جای فولاد) دور از انتظار نیست که در آینده تقاضای فولاد کاهش یابد. حتی یکی از موارد سیاستی اصلی برنامه انقلاب صنعتی چهارم چین، توسعه مواد پیشرفته است. با در نظر گرفتن این واقعیت‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد که تولید فولاد در دنیای پیش رو با تمرکز بر افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها انجام خواهد شد. از این‌رو چین و سایر کشورهای آسیای شرقی با شتاب زیادی در حال پذیرش انقلاب صنعتی چهارم هستند. تولید هوشمند فولاد با بهره‌گیری ترکیبی از فناوری‌های اینترنت اشیاء، تحلیل کلان داده، هوش مصنوعی و سایر فناوری‌های دیجیتال موجب شده تا این کشورها باهدف “رهبری نوآوری“ و “تولید متعالی“ پیشروی کنند. شرکت‌های چینی و سایر کشورهای آسیای شرقی تولیدکننده فولاد، صنعت ۴ را به‌عنوان بخشی از استراتژی توسعه خود قرار داده‌اند.

در حال حاضر دولت چین در سیزدهمین دوره برنامه‌های پنج‌ساله طرح‌ریزی توسعه طرح‌های اقتصادی و اجتماعی خود قرار دارد. توسعه با عامل محرک « نوآوری»، یکی از سرفصل‌های اصلی این دوره است. این طرح بر پنج‌پایه استوار است: «اتکا بر نوآوری»، «تأکید بر کیفیت به‌جای کمیت»، «توسعه سبز»، «بهینه‌سازی ساختار صنعت چین» و «محوریت نیروی انسانی». شایان‌ذکر است در این میان، تأکید اصلی بر « نوآوری» است. به‌طور خاص دولت چین در تلاش است تا با بهره‌گیری از نوآوری به ایجاد ارزش‌افزوده در صنایع تولیدی شتاب بخشد.